Het beleggingsjaar 2018 is er ééntje om snel te vergeten. In tegenstelling tot het rustige 2017 waarin alle beleggingscategorieën beter presteerden dan de rente en de inflatie bleven alle assets in 2018 juist achter. Het jaar begon nog goed maar uiteindelijk hebben aandelen en obligaties, maar ook vastgoed en grondstoffen een negatief jaar achter de rug.
Voor aandelen nestelde gedurende het jaar de gedachte dat de hoogconjunctuur niet kon aanhouden. Hiernaast verhoogde de FED de rente in de VS viermaal tot 2,5%. De ECB kondigde aan de rente nog tot na de zomer van 2019 laag te houden maar hiermee werd ook het dieptepunt in de Europese rente geduid. Oplopende kredietopslagen vormden daarnaast negatieve factoren voor obligaties. Een omdraaiende rentestructuur (inverse yield curve) werd in de VS gezien als een voorbode van een recessie. De eind 2017 gegeven begrotingsimpuls van Trump zal (op vergelijkingsbasis) in dit jaar uitgewerkt raken en de handelsoorlog tussen de VS en China bleef maar aanhouden waardoor ook de economische groei in Europa in het derde kwartaal veel slechter uitkwam dan verwacht. In Duitsland was er zelfs sprake van een krimp. De olieprijs daalde vanaf $80 medio van het jaar tot $50 ondanks inspanningen van de OPEC. Politieke onrust (Italië, Frankrijk) en de toenemende kans op een harde Brexit deden afbreuk aan het vertrouwen in de financiële markten.
Aandelen begonnen in het vierde kwartaal aan een glijvlucht. Daar waar de VS de schade voor wereldwijde beleggers nog lang beperkt hield ging ook deze regio in het slotkwartaal onderuit. Met name de eerder sterk gestegen groeiaandelen (de zgn. FAANG) gingen onderuit. December werd daarmee voor de VS zelfs de slechtste maand sinds 1931. Door de toegenomen onzekerheden is het vertrouwen in de financiële markten sterk afgenomen. Tot zoverre dus weinig positiefs voor dit nieuwe jaar.
Om het in perspectief te plaatsen; we gaan voor 2019 uit van minder groei. Hoewel het sentiment het afgelopen jaar is verslechterd zijn de vooruitzichten minder somber dan dat het koersverloop doet vermoeden. De bedrijfswinsten zijn in 2018 hard gestegen terwijl de koersen hard zijn gedaald. De waardering van aandelen begeeft zich daardoor op het laagste niveau sinds lange tijd en aandelen zijn in die zin dus ook goedkoop. Daar komt bij dat er door de lage rente nog altijd geen alternatief is voor aandelen.
De positieve monetaire en economische impulsen van 2017 zijn weggevallen en de geo-politieke situatie is in veel regio’s onrustig. Gelet op de dalende koersen lijken beleggers inmiddels rekening te houden met een behoorlijke recessie op afzienbare termijn. De economische data laten de laatste maanden wereldwijd een afzwakking zien. Onderliggend wijzen de meeste indicatoren echter nog steeds op groei. Een recessie in 2019 ligt daarmee niet voor de hand.
Dus het valt allemaal wel mee?
Dat is te kort door de bocht. De angst komt ergens vandaan en is in die zin dan ook gegrond. De geopolitieke onrust tast daadwerkelijk de economische groei aan. We zien dit in bepaalde sectoren (denk aan de auto-industrie) al heel duidelijk terug in de bedrijfscijfers. Zeker een aanhoudende handelsoorlog zou roet in het eten kunnen gooien voor de economie en voor de beurzen. Ook een harde Brexit, de begrotingstekorten van Italië en Frankrijk en het grillige karakter van Trump vormen aanhoudende bedreigingen voor de beurs. Feit is dat er inmiddels wel al veel negativiteit is in geprijsd. Er komt een moment waarop het nieuws ook weer gaat mee vallen.
Deze bange tijden vragen vooral om geduld en stalen zenuwen van u als belegger. Als steuntje in de rug een citaat van Warren Buffet, één van de meest succesvolle beleggers wereldwijd: “We simply attempt to be fearful when others are greedy and to be greedy only when others are fearful.” Achteraf is pas te bepalen of dat de markt is doorgeslagen of dat de angst juist gegrond is. De glazen bol hebben we helaas nog steeds niet in huis. Hoe lastig ook, als Indexus pleiten we vooral voor de rationele benadering. Zorg voor spreiding, laat sentiment en emotie juist in deze tijden zoveel mogelijk buiten beschouwing en beleg vooral op een manier die aansluit op uw situatie en uw uitgangspunten.
Europa
De ECB verwacht dat de eurozone met 1,7 procent zal groeien volgend jaar. Zoals het er nu uitziet is 2019 ook het jaar dat de rente in de eurozone zal stijgen. De Europese Centrale Bank heeft het opkoopprogramma gestaakt en de eerste renteverhoging zou in de loop van het jaar plaats moeten vinden.
De geopolitiek blijft binnen Europa ook in 2019 een belangrijke rol spelen. Het verloop van de Brexit en de begrotingen van Italië en Frankrijk zijn essentieel. Europese aandelen zijn hard gedaald in 2018 en vanuit historisch perspectief aantrekkelijk geprijsd. Dividenden zijn relatief hoog ten opzichte van zowel de lange als de korte rente.
Verenigde Staten
In 2018 lag de economische groei in de VS voor het eerst sinds 2005 boven de 3 procent. De verwachting voor 2019 is dat het groeitempo zal inzakken. In 2018 zijn de Amerikaanse bedrijfswinsten met gemiddeld 20% hard gestegen. Dat wordt minder in 2019. Analisten verwachten voor de eerste negen maanden van het jaar een winstgroei van circa 5 procent.
De Amerikaanse centrale bank heeft de rente in een aardig tempo opgeschroefd in 2018. De Fed is ook nog niet klaar en is vooralsnog van plan in 2019 nog twee verhogingen door te voeren. Deze aankondiging viel gezien de recente tekenen van afkoeling slecht op de beurs. Het is dus ook maar zeer de vraag of dat de rente daadwerkelijk verhoogd zal worden. Feit is dat de Amerikaanse economie uitstekend heeft gepresteerd maar daar staat tegenover dat Amerikaanse aandelen relatief duur zijn ten opzichte van de rest van de wereld.
Opkomende markten
Mocht het handelsconflict in 2019 verder escaleren dan zal de Chinese overheid het monetaire beleid verder verruimen om de groei te steunen. We verwachten een geleidelijke vertraging. Al met al verwachten we dat de economische groei in China afneemt van 6,7% in 2018 naar ruim 6% in 2019. We denken dat de zachte landing doorgaat maar een belangrijk risico is een verdere verslechtering van de relatie tussen China en de VS. Escalatie kan behalve een negatieve economische impact ook leiden tot militaire spanningen. Een ander belangrijk risico houdt verband met China’s hoge binnenlandse schuld. Door de recente verruiming van het beleid kan de schuldpositie op termijn een wanordelijk proces in gang zetten, die met financiële instabiliteit en een harde landing gepaard kan gaan. Het prijskaartje van aandelen uit de opkomende markten is laag. Ons inziens zijn de actuele risico’s op een juiste manier ingeprijsd.
Referentiekoersen 31 december 2018
